Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

built by Servius Tullius

  • 1 Tullius

    Tullĭus, i, m.; Tullĭa, ae, f., the name of a Roman gens. Esp.,
    I.
    Servius Tullius, the sixth king of Rome, Liv. 1, 41 sqq. —
    II.
    M. Tullius Cicero, the renowned statesman and orator.
    III.
    Q. Tullius Cicero, his brother.
    IV.
    M. Tullius Tiro, a freedman of M. Cicero.
    V.
    Fem. Tullia, a daughter of king Servius Tullius, and wife of Tarquinius Superbus. —Also,
    VI.
    A daughter of M. Tullius Cicero. —Hence, Tullĭā-nus, a, um, adj., of or belonging to a Tullius, Tullian:

    semis,

    Cic. Att. 15, 29, 1:

    caput,

    id. ib. 15, 26, 4: Scipio, i. e. introduced in Cicero's Somnium Scipionis, Macr. Somn. Scip. 1, 1.— Subst.: Tullĭānum, i, n., the dungeon of the state-prison in Rome, built by king Servius Tullius, Varr. L. L. 5, § 151 Müll.; Sall. C. 55, 3 sq.; Liv. 29, 22, 10; cf. Becker, Antiq. 1, p. 262 sq.— Adv.: Tullĭānē, in the manner of M. Tullius Cicero: jocari, Aug. contr. Pelag. 2, 10, 37.

    Lewis & Short latin dictionary > Tullius

  • 2 Tulliānus

        Tulliānus adj.,    of Tullius, Tullian.—As subst n. (sc. robur), a dungeon in Rome, built by Servius Tullius, S., L.
    * * *
    Tulliana, Tullianum ADJ
    of/belonging to a Tullius; of/written by M Tullius Cicero or in his style

    Latin-English dictionary > Tulliānus

  • 3 robor

    rōbur ( rōbor, v. Lucr. p. 140 Lachm.; also an older form rōbus, Cato, R. R. 17, 1; Col. 2, 6, 1; cf. Paul. ex Fest. p. 264 Müll.), ŏris, n. [cf. Sanscr. radh-as, abundance; Gr. rhônnumi for rhôthnumi, to strengthen, rhômê], a very hard kind of oak (cf.:

    quercus, ilex),

    Plin. 16, 6, 8, § 19; 16, 7, 10, § 28; 16, 38, 73, § 186; 16, 40, 76, § 204; 16, 40, 77, § 218.— Hence,
    I.
    Lit.
    1.
    In gen., a very hard kind of tree or wood:

    morsus roboris,

    i. e. of the wild olive, Verg. A. 12, 783 (a little before: foliis oleaster amaris Hic steterat);

    so of the same,

    id. G. 2, 305; cf.:

    solido de robore myrtus,

    id. ib. 2, 64:

    annoso validam robore quercum,

    i. e. of an old and sturdy trunk, id. A. 4, 441; so,

    annoso robore quercus,

    Ov. M. 8, 743:

    antiquo robore quercus,

    with ancient trunk, Verg. G. 3, 332:

    Massyla, i. e. citri,

    Stat. S. 3, 3, 94; also,

    Maurorum,

    id. ib. 4, 2, 39.—
    2.
    Absol., usu., an oak-tree, an oak in gen.:

    fixa est pariter cum robore cervix,

    i. e. was pinned fast to the oak, Ov. M. 3, 92:

    agitata robora pulsant (delphines),

    id. ib. 1, 303.—
    3.
    Oak-wood, oak:

    naves totae factae ex robore,

    Caes. B. G. 3, 13; cf.:

    (sapiens) non est e saxo sculptus aut e robore dolatus,

    Cic. Ac. 2, 31, 101; and with this cf. id. Div. 2, 41, 85. — Poet.:

    illi robur et aes triplex Circa pectus erat,

    Hor. C. 1, 3, 9; cf.:

    o saxis nimirum et robore nati!

    Stat. Th. 4, 340. —
    II.
    Transf.
    A.
    Of things made of oak or of any other hard wood.
    1.
    In gen.:

    Lacedaemonii cottidianis epulis in robore accumbunt,

    i. e. on oaken, hard benches, Cic. Mur. 35, 74.— So of the wooden horse before Troy:

    sacrum,

    Verg. A. 2, 230; of a lance:

    ferro praefixum,

    id. ib. 10, 479; Sil. 2, 244; 267; of a club, Ov. M. 12, 349; Mart. 9, 44, 4 et saep.:

    aratri,

    i. e. the oaken plough, Verg. G. 1, 162; Val. Fl. 7, 555.—
    2.
    In partic., the lower and stronger part of the prison at Rome, built by Servius Tullius, was called Robur (also Tullianum):

    Robus in carcere dicitur is locus, quo praecipitatur maleficorum genus, quod ante arcis robusteis includebatur, Paul. ex Fest. s. v. robum, p. 264 Müll.: in robore et tenebris exspiret,

    Liv. 38, 59 fin.:

    robur et saxum minitari,

    Tac. A. 4, 29; Val. Max. 6, 3, 1:

    verbera, carnifices, robur,

    Lucr. 3, 1017; Hor. C. 2, 13, 19 (v. carcer and Tullianum).—
    B.
    Hardness, strength, firmness, vigor, power (cf. vires; v. Fabri ad Liv. 21, 1, 2).
    1.
    Lit.:

    duri robora ferri,

    Lucr. 2, 449; so,

    ferri,

    Verg. A. 7, 609:

    saxi,

    Lucr. 1, 882:

    navium,

    Liv. 37, 30: omnia pariter crescunt et robora sumunt, gain strength, [p. 1598] Lucr. 5, 820; 895; cf.:

    qui si jam satis aetatis atque roboris haberet, ipse pro Sex. Roscio diceret,

    Cic. Rosc. Am. 51, 149:

    paululum jam roboris accessit aetati,

    id. Cael. 30, 73:

    solidaeque suo stant robore vires,

    Verg. A. 2, 639; Vulg. Judic. 8, 21:

    si quod est robur,

    Flor. 2, 1, 1.—
    2.
    Trop., power, strength, force, vigor (very freq.):

    alter virtutis robore firmior quam aetatis,

    Cic. Phil. 10, 8, 16:

    in animi excelsi atque invicti magnitudine ac robore,

    id. Off. 1, 5, 14; so,

    animi (with magnitudo),

    id. de Or. 2, 84, 343; id. Tusc. 1, 40, 95:

    robur incredibile animi,

    id. Mil. 37, 101:

    quantum in cujusque animo roboris est ac nervorum,

    id. Fam. 6, 1, 3:

    multo plus firmamenti ac roboris,

    id. Imp. Pomp. 4, 10; so (with firmamentum) id. Mur. 28, 58; (with firmitas) id. Fin. 5, 5, 12:

    hi tot equites Romani quid roboris hujus petitioni attulerunt?

    id. Planc. 8, 21:

    pectus robore fultum,

    Ov. Tr. 5, 12, 11:

    te mea robora fallunt,

    id. H. 16, 367:

    velocitate pari, robore animi virumque praestanti,

    Liv. 24, 26, 11:

    verba quanti roboris plena,

    Sen. Ep 10, 3:

    qui robur aliquod in stilo fecerint,

    Quint. 10, 3, 10; cf.:

    robur oratorium adicere sententiis,

    id. 10, 5, 4; 8, prooem. §

    3: illi robur et aes triplex Circa pectus erat,

    Hor. C. 1, 3, 9; cf.:

    O saxis nimirum et robore nati,

    Stat. Th. 4, 340. —
    b.
    Authority: nostrarum constitutionum, Just. Inst. prooem. 6.—
    c.
    Concr., the strongest, most effective, or best part, the pith, kernel, strength of any thing; of soldiers, the flower of the troops, choice troops, etc. (freq. and class.):

    versaris in optimorum civium vel flore vel robore,

    Cic. Or. 10, 34: et robur et suboles militum interiit, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33; cf.:

    quod fuit roboris, duobus proeliis interiit,

    Caes. B. C. 3, 87:

    quod roboris ea provincia habuerat,

    Liv. 30, 2; Ov. M. 14, 454 al.:

    senatūs robur,

    Liv. 5, 39. — Plur.:

    tunc C. Flavius Pusio, Cn. Titinnius, C. Maecenas, illa robora populi Romani,

    Cic. Clu. 56, 163:

    haec sunt nostra robora,

    id. Att. 6, 5, 3; Liv. 7, 7; 12; 21, 54; 22, 6; 23, 16; 25, 6 init.:

    robora pubis,

    Verg. A. 8, 518; Ov. M. 7, 510:

    ingentia robora virorum,

    Plin. Pan. 34, 3:

    conferta robora virorum,

    Curt. 3, 5, 13: betae, i. e. stalks, Col. poët. 10, 326. — Of a place, a stronghold:

    quod coloniam virium et opum validam robur ac sedem bello legisset,

    Tac. H. 2, 19.— Absol.: robus, the name of an excellent kind of wheat:

    quoniam et pondere et nitore praestat,

    Col. 2, 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > robor

  • 4 robur

    rōbur ( rōbor, v. Lucr. p. 140 Lachm.; also an older form rōbus, Cato, R. R. 17, 1; Col. 2, 6, 1; cf. Paul. ex Fest. p. 264 Müll.), ŏris, n. [cf. Sanscr. radh-as, abundance; Gr. rhônnumi for rhôthnumi, to strengthen, rhômê], a very hard kind of oak (cf.:

    quercus, ilex),

    Plin. 16, 6, 8, § 19; 16, 7, 10, § 28; 16, 38, 73, § 186; 16, 40, 76, § 204; 16, 40, 77, § 218.— Hence,
    I.
    Lit.
    1.
    In gen., a very hard kind of tree or wood:

    morsus roboris,

    i. e. of the wild olive, Verg. A. 12, 783 (a little before: foliis oleaster amaris Hic steterat);

    so of the same,

    id. G. 2, 305; cf.:

    solido de robore myrtus,

    id. ib. 2, 64:

    annoso validam robore quercum,

    i. e. of an old and sturdy trunk, id. A. 4, 441; so,

    annoso robore quercus,

    Ov. M. 8, 743:

    antiquo robore quercus,

    with ancient trunk, Verg. G. 3, 332:

    Massyla, i. e. citri,

    Stat. S. 3, 3, 94; also,

    Maurorum,

    id. ib. 4, 2, 39.—
    2.
    Absol., usu., an oak-tree, an oak in gen.:

    fixa est pariter cum robore cervix,

    i. e. was pinned fast to the oak, Ov. M. 3, 92:

    agitata robora pulsant (delphines),

    id. ib. 1, 303.—
    3.
    Oak-wood, oak:

    naves totae factae ex robore,

    Caes. B. G. 3, 13; cf.:

    (sapiens) non est e saxo sculptus aut e robore dolatus,

    Cic. Ac. 2, 31, 101; and with this cf. id. Div. 2, 41, 85. — Poet.:

    illi robur et aes triplex Circa pectus erat,

    Hor. C. 1, 3, 9; cf.:

    o saxis nimirum et robore nati!

    Stat. Th. 4, 340. —
    II.
    Transf.
    A.
    Of things made of oak or of any other hard wood.
    1.
    In gen.:

    Lacedaemonii cottidianis epulis in robore accumbunt,

    i. e. on oaken, hard benches, Cic. Mur. 35, 74.— So of the wooden horse before Troy:

    sacrum,

    Verg. A. 2, 230; of a lance:

    ferro praefixum,

    id. ib. 10, 479; Sil. 2, 244; 267; of a club, Ov. M. 12, 349; Mart. 9, 44, 4 et saep.:

    aratri,

    i. e. the oaken plough, Verg. G. 1, 162; Val. Fl. 7, 555.—
    2.
    In partic., the lower and stronger part of the prison at Rome, built by Servius Tullius, was called Robur (also Tullianum):

    Robus in carcere dicitur is locus, quo praecipitatur maleficorum genus, quod ante arcis robusteis includebatur, Paul. ex Fest. s. v. robum, p. 264 Müll.: in robore et tenebris exspiret,

    Liv. 38, 59 fin.:

    robur et saxum minitari,

    Tac. A. 4, 29; Val. Max. 6, 3, 1:

    verbera, carnifices, robur,

    Lucr. 3, 1017; Hor. C. 2, 13, 19 (v. carcer and Tullianum).—
    B.
    Hardness, strength, firmness, vigor, power (cf. vires; v. Fabri ad Liv. 21, 1, 2).
    1.
    Lit.:

    duri robora ferri,

    Lucr. 2, 449; so,

    ferri,

    Verg. A. 7, 609:

    saxi,

    Lucr. 1, 882:

    navium,

    Liv. 37, 30: omnia pariter crescunt et robora sumunt, gain strength, [p. 1598] Lucr. 5, 820; 895; cf.:

    qui si jam satis aetatis atque roboris haberet, ipse pro Sex. Roscio diceret,

    Cic. Rosc. Am. 51, 149:

    paululum jam roboris accessit aetati,

    id. Cael. 30, 73:

    solidaeque suo stant robore vires,

    Verg. A. 2, 639; Vulg. Judic. 8, 21:

    si quod est robur,

    Flor. 2, 1, 1.—
    2.
    Trop., power, strength, force, vigor (very freq.):

    alter virtutis robore firmior quam aetatis,

    Cic. Phil. 10, 8, 16:

    in animi excelsi atque invicti magnitudine ac robore,

    id. Off. 1, 5, 14; so,

    animi (with magnitudo),

    id. de Or. 2, 84, 343; id. Tusc. 1, 40, 95:

    robur incredibile animi,

    id. Mil. 37, 101:

    quantum in cujusque animo roboris est ac nervorum,

    id. Fam. 6, 1, 3:

    multo plus firmamenti ac roboris,

    id. Imp. Pomp. 4, 10; so (with firmamentum) id. Mur. 28, 58; (with firmitas) id. Fin. 5, 5, 12:

    hi tot equites Romani quid roboris hujus petitioni attulerunt?

    id. Planc. 8, 21:

    pectus robore fultum,

    Ov. Tr. 5, 12, 11:

    te mea robora fallunt,

    id. H. 16, 367:

    velocitate pari, robore animi virumque praestanti,

    Liv. 24, 26, 11:

    verba quanti roboris plena,

    Sen. Ep 10, 3:

    qui robur aliquod in stilo fecerint,

    Quint. 10, 3, 10; cf.:

    robur oratorium adicere sententiis,

    id. 10, 5, 4; 8, prooem. §

    3: illi robur et aes triplex Circa pectus erat,

    Hor. C. 1, 3, 9; cf.:

    O saxis nimirum et robore nati,

    Stat. Th. 4, 340. —
    b.
    Authority: nostrarum constitutionum, Just. Inst. prooem. 6.—
    c.
    Concr., the strongest, most effective, or best part, the pith, kernel, strength of any thing; of soldiers, the flower of the troops, choice troops, etc. (freq. and class.):

    versaris in optimorum civium vel flore vel robore,

    Cic. Or. 10, 34: et robur et suboles militum interiit, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33; cf.:

    quod fuit roboris, duobus proeliis interiit,

    Caes. B. C. 3, 87:

    quod roboris ea provincia habuerat,

    Liv. 30, 2; Ov. M. 14, 454 al.:

    senatūs robur,

    Liv. 5, 39. — Plur.:

    tunc C. Flavius Pusio, Cn. Titinnius, C. Maecenas, illa robora populi Romani,

    Cic. Clu. 56, 163:

    haec sunt nostra robora,

    id. Att. 6, 5, 3; Liv. 7, 7; 12; 21, 54; 22, 6; 23, 16; 25, 6 init.:

    robora pubis,

    Verg. A. 8, 518; Ov. M. 7, 510:

    ingentia robora virorum,

    Plin. Pan. 34, 3:

    conferta robora virorum,

    Curt. 3, 5, 13: betae, i. e. stalks, Col. poët. 10, 326. — Of a place, a stronghold:

    quod coloniam virium et opum validam robur ac sedem bello legisset,

    Tac. H. 2, 19.— Absol.: robus, the name of an excellent kind of wheat:

    quoniam et pondere et nitore praestat,

    Col. 2, 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > robur

  • 5 Tullianum

    Tullĭus, i, m.; Tullĭa, ae, f., the name of a Roman gens. Esp.,
    I.
    Servius Tullius, the sixth king of Rome, Liv. 1, 41 sqq. —
    II.
    M. Tullius Cicero, the renowned statesman and orator.
    III.
    Q. Tullius Cicero, his brother.
    IV.
    M. Tullius Tiro, a freedman of M. Cicero.
    V.
    Fem. Tullia, a daughter of king Servius Tullius, and wife of Tarquinius Superbus. —Also,
    VI.
    A daughter of M. Tullius Cicero. —Hence, Tullĭā-nus, a, um, adj., of or belonging to a Tullius, Tullian:

    semis,

    Cic. Att. 15, 29, 1:

    caput,

    id. ib. 15, 26, 4: Scipio, i. e. introduced in Cicero's Somnium Scipionis, Macr. Somn. Scip. 1, 1.— Subst.: Tullĭānum, i, n., the dungeon of the state-prison in Rome, built by king Servius Tullius, Varr. L. L. 5, § 151 Müll.; Sall. C. 55, 3 sq.; Liv. 29, 22, 10; cf. Becker, Antiq. 1, p. 262 sq.— Adv.: Tullĭānē, in the manner of M. Tullius Cicero: jocari, Aug. contr. Pelag. 2, 10, 37.

    Lewis & Short latin dictionary > Tullianum

  • 6 carcer

    carcer, ĕris, m. [Sicilian karkaron; cf. O. Müll. Etrusk. 1, p. 13; etym. dub.; cf. scrinium], an enclosed place; hence,
    I.
    A prison, jail (syn.:

    custodia, vincula): si tresviri me in carcerem conpegerint,

    Plaut. Am. 1, 1, 3; id. Poen. 3, 3, 79; Lucr. 3, 1016; Cic. Verr. 2, 5, 9, § 22 sq.; Liv. 6, 36, 112 al.:

    carcer, quem vindicem scelerum majores nostri esse voluerunt,

    Cic. Cat. 2, 12, 27.
    A.
    Poet., of the custody of the winds, Verg. A. 1, 54; Ov. M. 4, 663; 14, 224; id. F. 2, 456;

    and of the lower world: carcer inferorum,

    Sen. Herc. Fur. 1222:

    Ditis,

    Luc. 6, 797.— Trop., of the chains of the body:

    qui ex corporum vinculis tamquam e carcere evolaverunt,

    Cic. Rep. 6, 14, 14; so id. Tusc. 1, 30, 74; Luc. 6, 721.—
    B.
    Esp., the Roman State-prison, close to the Forum, at the foot of the Capitoline Hill, on the right of the Sacra Via, built by Ancus Marcius, Liv. 1, 33, 8; extended under ground by Servius Tullius; hence this part of the prison is called Tullianum. Varr. L. L. 5, § 151, p. 42 Bip.; Cic. Sull. 25, 70; Sall. C. 55, 3; Liv. 1, 33, 8; Tac. A. 3, 51 al.; cf.:

    in inferiorem demissus carcerem,

    Liv. 34, 44, 8:

    in carcerem conditi,

    id. 29, 22, 7; cf. also Fest. p. 356 Müll., and Becker. Antiq. 1, 262 sq.; v. also Tullianum and robur, II. A.—
    C.
    Meton.
    a.
    The imprisoned criminals: in me carcerem effudistis, [p. 291] Cic. Pis. 7, 16.—
    b.
    As a term of reproach ( = carcerarius), jail-bird, scapegallows: carcer vix carcere dignus, Lucil. ap. Don. Ter. Phorm. 2, 3, 26; Ter. Phorm. l. l.—
    II.
    The barrier or starting-place in the race-course (opp. meta or calx; v. h. vv.); usu. in plur., carceres, Varr. L. L. 5, § 153 Müll.; Lucr. 2, 264; 4, 990; Cic. Brut. 47, 173; Verg. G. 1, 512; * Hor. S. 1, 1, 114 al. —In sing. (mostly poet.), Enn. Ann. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (v. 88 Vahl.); Tib. 1, 4, 32 (imitated by Ov. H. 18, 166); Auct. Her. 4, 3, 4; Verg. G. 3, 104; id. A. 5, 145 Serv.; Ov. M. 10, 652; id. Tr. 5, 9, 29; 5, 12, 26; Suet. Caes. 21; Stat. Th. 6, 522.—
    B.
    Trop., the commencement, beginning, of a course of action or of a condition:

    a quibus carceribus decurrat ad metas,

    Varr. R. R. 1, 3; so id. ib. 2, 7, 1:

    ad carceres a calce revocari,

    i.e. to begin life anew, Cic. Sen. 23, 83; cf.:

    cum aequalibus, quibus cum tamquam e carceribus emissus sis,

    id. Lael. 27, 101.

    Lewis & Short latin dictionary > carcer

  • 7 gnata

    nascor, nātus, nasci (ante-class., and in poets of the class. period also gnatus, v. under P. a. B.; part. fut. nasciturus, Pall. Jun. 7, § 8; Vulg. Judic. 13, 8), 3, v. dep. [from gnascor, gnatus, root gen, whence gigno; cf. Gr. gennaô], to be born, to be begotten (of or by male or female).
    I.
    Lit.; constr. with ex or de and abl., or with abl. alone; rarely with ab and abl.
    1.
    With ex and abl. (esp. with name or other appellation of the mother):

    cum ex utrāque (uxore) filius natus esset,

    Cic. de Or. 1, 40, 183:

    cujus ex filiā natus est Sestius,

    id. Fam. 13, 8, 1:

    Servius Tullius ex serva Tarquiniensi natus,

    id. Rep. 2, 21, 37:

    ex hac feminā debuit nasci, qui, etc.,

    Sen. ad Helv. 16, 6:

    natam sibi ex Poppaeā filiam,

    Tac. A. 15, 23 init.:

    ex Thetide natus,

    Quint. 3, 7, 11:

    ex Urbiniā natus,

    id. 7, 2, 5:

    Alexandri filius natus ex Barsine,

    Just. 13, 2, 7; cf.:

    negantis (Domitii) quidquam ex se et Agrippinā nisi detestabile nasci potuisse,

    Suet. Ner. 6:

    quod ex nobis natos liberos appellamus, idcirco Cerere nati nominati sunt Liber et Libera,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; cf.:

    convinces facile ex te esse natum, nam tui similis est probe,

    Ter. Heaut. 5, 4, 7:

    ex militibus Romanis et Hispanis mulieribus natos se memorantes,

    Liv. 43, 3, 2;

    very rarely with a designation of the father, and only with pronouns: ex hoc Domitius nascitur,

    Suet. Ner. 4 init.:

    Neoptolemus ex quo nata est Olympias,

    Just. 17, 3, 14:

    ex quo nasci nepotes deceat,

    Plin. Ep. 1, 14, 2:

    illum ex me natum,

    Val. Max. 5, 10 ext. 3; cf.:

    quod tibi filiolus vel filia nascitur ex me,

    Juv. 9, 83.—
    2.
    With de and abl.:

    de tigride natus,

    Ov. M. 9, 612; cf.:

    de stirpe dei nasci,

    id. ib. 11, 312:

    de pellice natus,

    id. ib. 4, 422:

    natus de muliere,

    Vulg. Job, 14, 1; 15, 14. —
    3.
    With abl. (so usually with proper names;

    and with general designations of parents, family, etc.): quos omnes Erebo et Nocte natos ferunt,

    Cic. N. D. 3, 17, 44:

    Hercules Jove natus,

    id. ib. 3, 16, 42:

    Nilo natus,

    id. ib. 3, 16, 42:

    nascetur Oedipus Lao,

    id. Fat. 13, 30:

    patre Marte,

    id. Rep. 2, 2, 4:

    Paulo,

    id. Off. 1, 33, 121:

    privignus Poppaeā natus,

    Suet. Ner. 55:

    Ascanius Creusā matre natus,

    Liv. 1, 3, 2: Junia, Vell. 2, 127, 4:

    amplissimā familiā nati adulescentes,

    Caes. B. G. 7, 37, 1:

    honestis parentibus,

    Quint. 1, 11, 85; Sen. Contr. 7, 21, 1:

    Mela quibus Gallio et Seneca parentibus natus,

    Tac. A. 16, 17:

    deus deo natus,

    Liv. 1, 16, 3:

    imperioso patre,

    id. 7, 4, 5; 9, 1, 12: Assaraco natus Capus, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 3, 35 (Ann. v. 31 Vahl.):

    patre certo nasci,

    Cic. Rosc. Am. 16, 46:

    Apolline natus,

    Ov. M. 15, 639: natus deā, son of a goddess, i. e. Achilles, id. M. 12, 86; so,

    natus deā,

    of Æneas, Verg. A. 1, 582:

    matre Musā natus,

    Cic. N. D. 3, 18, 45:

    nascetur pulcrā Trojanus origine Caesar,

    Verg. A. 1, 286.—
    4.
    With ab and abl.:

    generari et nasci a principibus,

    Tac. H. 1, 16:

    et qui nascentur ab illo,

    Verg. G. 1, 434.—
    5.
    In other constrr.:

    post homines natos,

    since men have lived, Cic. Phil. 11, 1, 1:

    post genus hominum natum,

    id. Balb. 10, 26:

    in miseriam nascimur,

    id. Tusc. 1, 5, 9:

    aves omnes in pedes nascuntur,

    with the feet foremost, Plin. 10, 53, 74, § 149:

    ad homines nascendos vim hujus numeri (septenarii) pertinere,

    to the formation of man in the womb, Gell. 3, 10, 7:

    homo nascitur ad laborem,

    i. e. it is his nature to suffer it, Vulg. Job, 5, 7.—
    B.
    Transf., to rise, take beginning, derive origin, spring forth, grow, be found: O fortunatam natam me consule Romam, Cic. ap. Quint. 11, 1, 24; and ap. Juv. 10, 122:

    humi nascentia fraga,

    Verg. E. 3, 92:

    cum nata fuerint folia,

    Vulg. Marc. 13, 28:

    nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus,

    is found, produced, Caes. B. G. 5, 12:

    onyx nascitur circa Thebas Aegyptias,

    Plin. 36, 8, 12, § 61:

    ex palude nascitur amnis,

    rises, id. 36, 26, 65, § 190:

    nascere, praeque diem veniens age, Lucifer, almum,

    rise, Verg. E. 8, 17:

    unde nigerrimus Auster Nascitur,

    id. G. 3, 278:

    nascens luna,

    Hor. C. 3, 23, 2; id. S. 2, 4, 30:

    nascentia templa,

    newly built, Mart. 6, 4, 3:

    Circaeis nata forent an Lucrinum ad saxum... ostrea,

    Juv. 4, 140.— To rise, be formed (of a hill):

    ab eo flumine collis nascebatur,

    Caes. B. G. 2, 18; cf.:

    nascitur altera moles,

    Sil. 3, 530. —
    II.
    Trop.
    A.
    To arise, spring forth, proceed from, be produced:

    scribes ad me, ut mihi nascatur epistulae argumentum,

    Cic. Fam. 16, 22, 2:

    nulla tam detestabilis pestis est, quae non homini ab homine nascatur,

    id. Off. 2, 5, 16:

    fateor ea me studiose secutum ex quibus vera gloria nasci posset,

    id. Fam. 15, 4, 13:

    facinus natum a cupiditate,

    id. Verr. 2, 2, 34, § 82; id. Font. 16, 37:

    visus ei dicitur draco... dicere quo illa loci nasceretur,

    id. Div. 2, 66, 135:

    strumae nascuntur maxime in cervice,

    Cels. 5, 28, 7; 7, 12, 1 fin.; 7, 6, 4 fin.:

    onychem in Arabiae tantum montibus nasci putavere,

    Plin. 36, 7, 12, § 59:

    frumenta nata sunt,

    Cic. Verr. 2, 3, 63, § 147:

    ex quo uno haec omnia nata et profecta esse concedit,

    id. Quint. 28, 85; id. Agr 2, 33, 90:

    profectio nata a timore defectionis,

    Caes. B. G. 7, 43:

    querelae verae nascuntur pectore ab imo,

    Cat. 64, 198:

    omnis obligatio vel ex contractu nascitur vel ex delicto,

    Gai. Inst. 3, 88 sq. —With ut:

    ex hoc nascitur ut,

    hence it follows that, Cic. Fin. 3, 19, 63; Sen. Ep. 74, 11.—
    B.
    Esp., of the spiritual renewal of a religious experience, to be regenerated, born again (eccl. Lat.):

    quod natum est ex spiritu, spiritus est,

    Vulg. Johan. 3, 6:

    nasci denuo,

    id. ib. 3, 7:

    natus ex Deo,

    id. 1 Johan. 3, 9, etc.—Hence, P. a.
    A.
    nascens, entis, arising, beginning, nascent, infant, immature:

    ante Periclem et Thucydidem, qui non nascentibus Athenis, sed jam adultis fuerunt, littera nulla est, etc.,

    Cic. Brut. 7, 27:

    eloquentiam pueris induunt adhuc nascentibus,

    Petr. 4:

    (vitulus) vexat nascenti robora cornu,

    Juv. 12, 9.—
    2.
    Subst.: nascentia, ĭum, n., organic bodies, esp. plants, Vitr. 5, 1, 3; 5, 8, 1.—
    B.
    nātus, a, um, P. a., born; hence,
    1.
    Subst.: nātus ( gnātus), i, m., a son; and nāta ( gnāta), ae, f. (dat. and abl. pl. natabus, where ambiguity is to be avoided, Plaut. ap. Prisc. p. 733 P.; Inscr. Orell. 7421; Phocas, p. 1707 P.; v. Neue, Formenl. 1, p. 29), a daughter; in plur.: nati (gnati), children, offspring:

    caritas, quae est inter natos et parentes,

    Cic. Lael. 8, 27:

    bellum prope inter parentes natosque,

    Liv. 1, 23, 1; cf. id. 5, 40, 3:

    cum pecore et gnatis,

    Hor. S. 2, 2, 115:

    et trepidae matres pressere ad pectora natos,

    Verg. A. 7, 518: mihi ausculta, nate, pueros jube cremarier, Enn. [p. 1188] ap. Non. 246, 11 (Trag. v. 329 Vahl.); Hor. S. 1, 3, 43:

    natam conlocare alicui,

    Plaut. Aul. Arg. 1, 15: o gnata, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 46 Vahl.):

    si quis gnatam pro mutā devovet agnā,

    Hor. S. 2, 3, 219; cf. id. ib. 2, 3, 199: Hectoris natum de muro jactarier, Enn. ap. Varr. L. L. 10, § 70 Müll. (Trag. v. 130 Vahl.); so, Nerei natae, id. ap. Prisc. p. 733 P. (Trag. v. 135 Vahl.):

    maxima natarum Priami,

    Verg. A. 1, 654; Ov. M. 13, 661.—Esp. in the phrase natus nemo, not a human being, nobody (Plautine for nemo mortalis):

    tamquam si natus nemo in aedibus habitet,

    Plaut. Most. 2, 1, 55 Lorenz ad loc.; id. ib. 2, 2, 20:

    nato nemini,

    id. Cas. 2, 4, 15; id. Ps. 1, 3, 63.—
    2.
    Adj.
    a.
    Natus alicui rei or ad aliquam rem, born, made, destined, designed, intended, produced by nature for any thing.
    (α).
    With dat. (class.):

    me credo huic esse natum rei, ferundis miseriis,

    Ter. Ad. 4, 2, 6:

    non sibi se soli natum meminerit, sed patriae, sed suis,

    Cic. Fin. 2, 14, 45:

    natus huic imperio,

    id. Cael. 24, 59:

    gurges atque helluo natus abdomini suo, non laudi atque gloriae,

    id. Pis. 17, 41:

    Judaei et Syri, nationes natae servituti,

    id. Prov. Cons. 5, 10. —
    (β).
    With ad (class.):

    vir ad omnia summa natus,

    Cic. Brut. 68, 239:

    natus ad haec tempora,

    id. Phil. 12, 4, 9:

    ad dicendum natus aptusque,

    id. de Or. 1, 22, 99:

    ad haudem et ad decus nati, suscepti, instituti sumus,

    id. Fin. 5, 22, 63:

    ad hoc unum natus,

    id. Or. 28, 99:

    ut ad cursum equus, ad arandum bos, ad indagandum canis, sic homo ad intellegendum et agendum natus est,

    id. Fin. 2, 13, 40:

    natus ad sacra Cithaeron,

    Ov. M. 2, 223:

    canor mulcendas natus ad aures,

    id. ib. 5, 561.—
    (γ).
    With inf. ( poet.):

    quid meruere boves, animal... natum tolerare labores,

    Ov. M. 15, 120: sentes tantummodo laedere natae, id. de Nuce, 113.—
    (δ).
    With in and acc. ( poet.):

    nati in usum laetitiae scyphi,

    Hor. C. 1, 27, 1; Ov. M. 14, 99; 15, 117.—
    (ε).
    With propter (rare):

    apros, animal propter convivia natum,

    Juv. 1, 141.—
    b.
    Formed or constituted by nature in any manner:

    alius ager bene natus, alius male,

    Varr. R. R. 1, 6, 1:

    sarmenta male nata,

    Col. 4, 24, 7:

    ita natus locus est,

    Liv. 9, 2:

    inculti versūs et male nati,

    Hor. Ep. 2, 1, 233.—
    (β).
    Pro re natā, or (ante- and post-class.) e re natā, under the present circumstances, according to the state of affairs, as matters are:

    ut in his pro re natā non incommode possint esse,

    Cic. Att. 7, 14, 3:

    Antonii colloquium cum heroibus nostris pro re natā non incommodum,

    id. ib. 14, 6, 1;

    7, 8, 2: e re natā melius fieri haud potuit, quam factum est,

    Ter. Ad. 3, 1, 8; App. M. 4, p. 143, 38.—
    c.
    With a specification of time, so old, of the age of, etc.:

    eques Romanus annos prope XC. natus,

    Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62:

    annos natus unum et viginti,

    id. de Or. 3, 20, 74:

    cum annos ad quinquaginta natus esset,

    id. Clu. 40, 110:

    cum quinque et viginti natus annos dominatum occupavisset,

    id. Tusc. 5, 20, 57:

    Cato annos quinque et octoginta natus excessit e vitā,

    id. Brut. 20, 80; in inscr. ANNORVM NATVS, etc., Inscr. Mon. Scip. n. 7;

    Inscr. Marini Atti, p. 564.— Sometimes, in order to specify the age more exactly, major or minor, without or with quam, is added: annos nata est sedecim non major,

    Ter. Eun. 3, 3, 23:

    minor quinque et viginti annis natus,

    Nep. Han. 3, 2:

    minor triginta annis natus,

    Cic. Verr. 2, 2, 49, § 122:

    homo annos natus major quadraginta,

    over forty years old, Cic. Rosc. Am. 14, 49:

    Dionysius major annos sexaginta natus decessit,

    Nep. Reg. 2, 3:

    cum liberis majoribus quam quindecim annos natis,

    Liv. 45, 32, 3:

    minorem quam annos sex, majorem quam annos decem natam, negarunt capi fas esse,

    Gell. 1, 12, 1.—For major, minor, sometimes with plus, minus (ante-class.):

    plus triginta annis natus sim,

    Plaut. Men. 3, 1, 1:

    annos sexaginta natus es aut plus,

    Ter. Heaut. 1, 1, 11; cf.:

    non amplius novem annos natus,

    Nep. Han. 2, 3.— Act. collat. form: nasco, ĕre, to be born, etc.:

    ubi germen nascere coeperit,

    Cato, R. R. 151 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > gnata

  • 8 Luna

    1.
    lūna, ae ( gen. lunai, Lucr. 5, 69), f. [contr. for luc-na, from root luc; v. luceo], the moon.
    I.
    Lit.:

    dimidiata,

    Cato, R. R. 37:

    extrema et prima,

    Varr. R. R. 1, 37:

    solis annuos cursus spatiis menstruis luna consequitur,

    Cic. N. D. 2, 19, 50; 2, 40, 103; id. Ac. 2, 39, 123:

    cum luna laboret,

    is eclipsed, id. Tusc. 1, 38, 92:

    lunae defectus,

    Liv. 26, 5:

    lunae defectio,

    Quint. 1, 10, 47:

    siderum regina bicornis,

    Hor. C. S. 35:

    aurea,

    Ov. M. 10, 448:

    nivea,

    id. ib. 14, 367:

    minor,

    Hor. S. 2, 8, 31:

    dimidia,

    Plin. 18, 32, 75, § 323:

    plena,

    id. 11, 30, 36, § 109:

    nova,

    id. 18, 32, 75, § 322:

    intermenstrua,

    id. 18, 32, 75, § 322:

    lunae senium,

    id. 7, 48, 49, § 155:

    lunae coitus,

    id. 16, 39, 74, § 190:

    crescens,

    Col. 2, 15:

    decrescens,

    id. 2, 5: tertia, quarta, quinta, etc., the third, fourth, fifth, etc., day after the new moon, id. 2, 10:

    laborans,

    an eclipse of the moon, Juv. 6, 442: corniculata, dividua, protumida, plena, App. de Deo Socr.—
    II.
    Transf.
    A.
    A month:

    centesima revolvente se luna,

    Plin. 18, 25, 57, § 217; cf. Ov. M. 7, 531.—
    B.
    A night:

    roscida,

    Verg. G. 3, 337:

    immeritae omnia lunae,

    Prop. 4, 4, 23.—
    C.
    The figure of a half-moon, a crescent, lune, Stat. Th. 6, 289. —Esp., the badge worn by senators on their shoes:

    felix... appositam nigrae lunam subtexit alutae,

    Juv. 7, 191:

    patricia,

    Stat. S. 5, 2, 27; cf. Isid. Orig. 19, 34, and lunula. —
    D. E.
    Personified: Lūna, the Moon-goddess:

    Volcanus, Luna, Sol, Dies, di quattuor,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 21; Ov. F. 4, 374; Aus. Ep. 5, 3; 19, 3; cf. Stat. Th. 12, 299 sqq.;

    Hyg. Fab. praef.: Aristoteles... Minervam esse lunam probabilibus argumentis explicat,

    Arn. 3, 31. Her temple, built on the Aventine by Servius Tullius, was burned in Nero's reign, Liv. 40, 2, 2; Tac. A. 15, 41.
    2.
    Lūna, ae, f., a city of Etruria, now Luni, Mel. 2, 4, 9; Plin. 3, 5, 8, § 50; Liv. 39, 21, 5; 43, 11; Mart. 13, 30, 1; Sil. 8, 482.— Hence,
    II.
    Lūnensis or Lūniensis, e, adj., of or belonging to Luna:

    caseus Luniensis, remarkable for its size,

    Plin. 11, 42, 97, § 241; Mart. 13, 30 in lemm.:

    marmor,

    the modern marble of Carrara, Plin. 36, 6, 7, § 48:

    silex,

    id. 36, 18, 29, § 135:

    ara,

    an altar of marble of Luna, Suet. Ner. 50. — Plur. subst.: Lūnenses, ĭum, m., the inhabitants of Luna, Plin. 36, 5, 4, § 14.

    Lewis & Short latin dictionary > Luna

  • 9 luna

    1.
    lūna, ae ( gen. lunai, Lucr. 5, 69), f. [contr. for luc-na, from root luc; v. luceo], the moon.
    I.
    Lit.:

    dimidiata,

    Cato, R. R. 37:

    extrema et prima,

    Varr. R. R. 1, 37:

    solis annuos cursus spatiis menstruis luna consequitur,

    Cic. N. D. 2, 19, 50; 2, 40, 103; id. Ac. 2, 39, 123:

    cum luna laboret,

    is eclipsed, id. Tusc. 1, 38, 92:

    lunae defectus,

    Liv. 26, 5:

    lunae defectio,

    Quint. 1, 10, 47:

    siderum regina bicornis,

    Hor. C. S. 35:

    aurea,

    Ov. M. 10, 448:

    nivea,

    id. ib. 14, 367:

    minor,

    Hor. S. 2, 8, 31:

    dimidia,

    Plin. 18, 32, 75, § 323:

    plena,

    id. 11, 30, 36, § 109:

    nova,

    id. 18, 32, 75, § 322:

    intermenstrua,

    id. 18, 32, 75, § 322:

    lunae senium,

    id. 7, 48, 49, § 155:

    lunae coitus,

    id. 16, 39, 74, § 190:

    crescens,

    Col. 2, 15:

    decrescens,

    id. 2, 5: tertia, quarta, quinta, etc., the third, fourth, fifth, etc., day after the new moon, id. 2, 10:

    laborans,

    an eclipse of the moon, Juv. 6, 442: corniculata, dividua, protumida, plena, App. de Deo Socr.—
    II.
    Transf.
    A.
    A month:

    centesima revolvente se luna,

    Plin. 18, 25, 57, § 217; cf. Ov. M. 7, 531.—
    B.
    A night:

    roscida,

    Verg. G. 3, 337:

    immeritae omnia lunae,

    Prop. 4, 4, 23.—
    C.
    The figure of a half-moon, a crescent, lune, Stat. Th. 6, 289. —Esp., the badge worn by senators on their shoes:

    felix... appositam nigrae lunam subtexit alutae,

    Juv. 7, 191:

    patricia,

    Stat. S. 5, 2, 27; cf. Isid. Orig. 19, 34, and lunula. —
    D. E.
    Personified: Lūna, the Moon-goddess:

    Volcanus, Luna, Sol, Dies, di quattuor,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 21; Ov. F. 4, 374; Aus. Ep. 5, 3; 19, 3; cf. Stat. Th. 12, 299 sqq.;

    Hyg. Fab. praef.: Aristoteles... Minervam esse lunam probabilibus argumentis explicat,

    Arn. 3, 31. Her temple, built on the Aventine by Servius Tullius, was burned in Nero's reign, Liv. 40, 2, 2; Tac. A. 15, 41.
    2.
    Lūna, ae, f., a city of Etruria, now Luni, Mel. 2, 4, 9; Plin. 3, 5, 8, § 50; Liv. 39, 21, 5; 43, 11; Mart. 13, 30, 1; Sil. 8, 482.— Hence,
    II.
    Lūnensis or Lūniensis, e, adj., of or belonging to Luna:

    caseus Luniensis, remarkable for its size,

    Plin. 11, 42, 97, § 241; Mart. 13, 30 in lemm.:

    marmor,

    the modern marble of Carrara, Plin. 36, 6, 7, § 48:

    silex,

    id. 36, 18, 29, § 135:

    ara,

    an altar of marble of Luna, Suet. Ner. 50. — Plur. subst.: Lūnenses, ĭum, m., the inhabitants of Luna, Plin. 36, 5, 4, § 14.

    Lewis & Short latin dictionary > luna

  • 10 Lunenses

    1.
    lūna, ae ( gen. lunai, Lucr. 5, 69), f. [contr. for luc-na, from root luc; v. luceo], the moon.
    I.
    Lit.:

    dimidiata,

    Cato, R. R. 37:

    extrema et prima,

    Varr. R. R. 1, 37:

    solis annuos cursus spatiis menstruis luna consequitur,

    Cic. N. D. 2, 19, 50; 2, 40, 103; id. Ac. 2, 39, 123:

    cum luna laboret,

    is eclipsed, id. Tusc. 1, 38, 92:

    lunae defectus,

    Liv. 26, 5:

    lunae defectio,

    Quint. 1, 10, 47:

    siderum regina bicornis,

    Hor. C. S. 35:

    aurea,

    Ov. M. 10, 448:

    nivea,

    id. ib. 14, 367:

    minor,

    Hor. S. 2, 8, 31:

    dimidia,

    Plin. 18, 32, 75, § 323:

    plena,

    id. 11, 30, 36, § 109:

    nova,

    id. 18, 32, 75, § 322:

    intermenstrua,

    id. 18, 32, 75, § 322:

    lunae senium,

    id. 7, 48, 49, § 155:

    lunae coitus,

    id. 16, 39, 74, § 190:

    crescens,

    Col. 2, 15:

    decrescens,

    id. 2, 5: tertia, quarta, quinta, etc., the third, fourth, fifth, etc., day after the new moon, id. 2, 10:

    laborans,

    an eclipse of the moon, Juv. 6, 442: corniculata, dividua, protumida, plena, App. de Deo Socr.—
    II.
    Transf.
    A.
    A month:

    centesima revolvente se luna,

    Plin. 18, 25, 57, § 217; cf. Ov. M. 7, 531.—
    B.
    A night:

    roscida,

    Verg. G. 3, 337:

    immeritae omnia lunae,

    Prop. 4, 4, 23.—
    C.
    The figure of a half-moon, a crescent, lune, Stat. Th. 6, 289. —Esp., the badge worn by senators on their shoes:

    felix... appositam nigrae lunam subtexit alutae,

    Juv. 7, 191:

    patricia,

    Stat. S. 5, 2, 27; cf. Isid. Orig. 19, 34, and lunula. —
    D. E.
    Personified: Lūna, the Moon-goddess:

    Volcanus, Luna, Sol, Dies, di quattuor,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 21; Ov. F. 4, 374; Aus. Ep. 5, 3; 19, 3; cf. Stat. Th. 12, 299 sqq.;

    Hyg. Fab. praef.: Aristoteles... Minervam esse lunam probabilibus argumentis explicat,

    Arn. 3, 31. Her temple, built on the Aventine by Servius Tullius, was burned in Nero's reign, Liv. 40, 2, 2; Tac. A. 15, 41.
    2.
    Lūna, ae, f., a city of Etruria, now Luni, Mel. 2, 4, 9; Plin. 3, 5, 8, § 50; Liv. 39, 21, 5; 43, 11; Mart. 13, 30, 1; Sil. 8, 482.— Hence,
    II.
    Lūnensis or Lūniensis, e, adj., of or belonging to Luna:

    caseus Luniensis, remarkable for its size,

    Plin. 11, 42, 97, § 241; Mart. 13, 30 in lemm.:

    marmor,

    the modern marble of Carrara, Plin. 36, 6, 7, § 48:

    silex,

    id. 36, 18, 29, § 135:

    ara,

    an altar of marble of Luna, Suet. Ner. 50. — Plur. subst.: Lūnenses, ĭum, m., the inhabitants of Luna, Plin. 36, 5, 4, § 14.

    Lewis & Short latin dictionary > Lunenses

  • 11 Luniensis

    1.
    lūna, ae ( gen. lunai, Lucr. 5, 69), f. [contr. for luc-na, from root luc; v. luceo], the moon.
    I.
    Lit.:

    dimidiata,

    Cato, R. R. 37:

    extrema et prima,

    Varr. R. R. 1, 37:

    solis annuos cursus spatiis menstruis luna consequitur,

    Cic. N. D. 2, 19, 50; 2, 40, 103; id. Ac. 2, 39, 123:

    cum luna laboret,

    is eclipsed, id. Tusc. 1, 38, 92:

    lunae defectus,

    Liv. 26, 5:

    lunae defectio,

    Quint. 1, 10, 47:

    siderum regina bicornis,

    Hor. C. S. 35:

    aurea,

    Ov. M. 10, 448:

    nivea,

    id. ib. 14, 367:

    minor,

    Hor. S. 2, 8, 31:

    dimidia,

    Plin. 18, 32, 75, § 323:

    plena,

    id. 11, 30, 36, § 109:

    nova,

    id. 18, 32, 75, § 322:

    intermenstrua,

    id. 18, 32, 75, § 322:

    lunae senium,

    id. 7, 48, 49, § 155:

    lunae coitus,

    id. 16, 39, 74, § 190:

    crescens,

    Col. 2, 15:

    decrescens,

    id. 2, 5: tertia, quarta, quinta, etc., the third, fourth, fifth, etc., day after the new moon, id. 2, 10:

    laborans,

    an eclipse of the moon, Juv. 6, 442: corniculata, dividua, protumida, plena, App. de Deo Socr.—
    II.
    Transf.
    A.
    A month:

    centesima revolvente se luna,

    Plin. 18, 25, 57, § 217; cf. Ov. M. 7, 531.—
    B.
    A night:

    roscida,

    Verg. G. 3, 337:

    immeritae omnia lunae,

    Prop. 4, 4, 23.—
    C.
    The figure of a half-moon, a crescent, lune, Stat. Th. 6, 289. —Esp., the badge worn by senators on their shoes:

    felix... appositam nigrae lunam subtexit alutae,

    Juv. 7, 191:

    patricia,

    Stat. S. 5, 2, 27; cf. Isid. Orig. 19, 34, and lunula. —
    D. E.
    Personified: Lūna, the Moon-goddess:

    Volcanus, Luna, Sol, Dies, di quattuor,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 21; Ov. F. 4, 374; Aus. Ep. 5, 3; 19, 3; cf. Stat. Th. 12, 299 sqq.;

    Hyg. Fab. praef.: Aristoteles... Minervam esse lunam probabilibus argumentis explicat,

    Arn. 3, 31. Her temple, built on the Aventine by Servius Tullius, was burned in Nero's reign, Liv. 40, 2, 2; Tac. A. 15, 41.
    2.
    Lūna, ae, f., a city of Etruria, now Luni, Mel. 2, 4, 9; Plin. 3, 5, 8, § 50; Liv. 39, 21, 5; 43, 11; Mart. 13, 30, 1; Sil. 8, 482.— Hence,
    II.
    Lūnensis or Lūniensis, e, adj., of or belonging to Luna:

    caseus Luniensis, remarkable for its size,

    Plin. 11, 42, 97, § 241; Mart. 13, 30 in lemm.:

    marmor,

    the modern marble of Carrara, Plin. 36, 6, 7, § 48:

    silex,

    id. 36, 18, 29, § 135:

    ara,

    an altar of marble of Luna, Suet. Ner. 50. — Plur. subst.: Lūnenses, ĭum, m., the inhabitants of Luna, Plin. 36, 5, 4, § 14.

    Lewis & Short latin dictionary > Luniensis

  • 12 nascor

    nascor, nātus, nasci (ante-class., and in poets of the class. period also gnatus, v. under P. a. B.; part. fut. nasciturus, Pall. Jun. 7, § 8; Vulg. Judic. 13, 8), 3, v. dep. [from gnascor, gnatus, root gen, whence gigno; cf. Gr. gennaô], to be born, to be begotten (of or by male or female).
    I.
    Lit.; constr. with ex or de and abl., or with abl. alone; rarely with ab and abl.
    1.
    With ex and abl. (esp. with name or other appellation of the mother):

    cum ex utrāque (uxore) filius natus esset,

    Cic. de Or. 1, 40, 183:

    cujus ex filiā natus est Sestius,

    id. Fam. 13, 8, 1:

    Servius Tullius ex serva Tarquiniensi natus,

    id. Rep. 2, 21, 37:

    ex hac feminā debuit nasci, qui, etc.,

    Sen. ad Helv. 16, 6:

    natam sibi ex Poppaeā filiam,

    Tac. A. 15, 23 init.:

    ex Thetide natus,

    Quint. 3, 7, 11:

    ex Urbiniā natus,

    id. 7, 2, 5:

    Alexandri filius natus ex Barsine,

    Just. 13, 2, 7; cf.:

    negantis (Domitii) quidquam ex se et Agrippinā nisi detestabile nasci potuisse,

    Suet. Ner. 6:

    quod ex nobis natos liberos appellamus, idcirco Cerere nati nominati sunt Liber et Libera,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; cf.:

    convinces facile ex te esse natum, nam tui similis est probe,

    Ter. Heaut. 5, 4, 7:

    ex militibus Romanis et Hispanis mulieribus natos se memorantes,

    Liv. 43, 3, 2;

    very rarely with a designation of the father, and only with pronouns: ex hoc Domitius nascitur,

    Suet. Ner. 4 init.:

    Neoptolemus ex quo nata est Olympias,

    Just. 17, 3, 14:

    ex quo nasci nepotes deceat,

    Plin. Ep. 1, 14, 2:

    illum ex me natum,

    Val. Max. 5, 10 ext. 3; cf.:

    quod tibi filiolus vel filia nascitur ex me,

    Juv. 9, 83.—
    2.
    With de and abl.:

    de tigride natus,

    Ov. M. 9, 612; cf.:

    de stirpe dei nasci,

    id. ib. 11, 312:

    de pellice natus,

    id. ib. 4, 422:

    natus de muliere,

    Vulg. Job, 14, 1; 15, 14. —
    3.
    With abl. (so usually with proper names;

    and with general designations of parents, family, etc.): quos omnes Erebo et Nocte natos ferunt,

    Cic. N. D. 3, 17, 44:

    Hercules Jove natus,

    id. ib. 3, 16, 42:

    Nilo natus,

    id. ib. 3, 16, 42:

    nascetur Oedipus Lao,

    id. Fat. 13, 30:

    patre Marte,

    id. Rep. 2, 2, 4:

    Paulo,

    id. Off. 1, 33, 121:

    privignus Poppaeā natus,

    Suet. Ner. 55:

    Ascanius Creusā matre natus,

    Liv. 1, 3, 2: Junia, Vell. 2, 127, 4:

    amplissimā familiā nati adulescentes,

    Caes. B. G. 7, 37, 1:

    honestis parentibus,

    Quint. 1, 11, 85; Sen. Contr. 7, 21, 1:

    Mela quibus Gallio et Seneca parentibus natus,

    Tac. A. 16, 17:

    deus deo natus,

    Liv. 1, 16, 3:

    imperioso patre,

    id. 7, 4, 5; 9, 1, 12: Assaraco natus Capus, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 3, 35 (Ann. v. 31 Vahl.):

    patre certo nasci,

    Cic. Rosc. Am. 16, 46:

    Apolline natus,

    Ov. M. 15, 639: natus deā, son of a goddess, i. e. Achilles, id. M. 12, 86; so,

    natus deā,

    of Æneas, Verg. A. 1, 582:

    matre Musā natus,

    Cic. N. D. 3, 18, 45:

    nascetur pulcrā Trojanus origine Caesar,

    Verg. A. 1, 286.—
    4.
    With ab and abl.:

    generari et nasci a principibus,

    Tac. H. 1, 16:

    et qui nascentur ab illo,

    Verg. G. 1, 434.—
    5.
    In other constrr.:

    post homines natos,

    since men have lived, Cic. Phil. 11, 1, 1:

    post genus hominum natum,

    id. Balb. 10, 26:

    in miseriam nascimur,

    id. Tusc. 1, 5, 9:

    aves omnes in pedes nascuntur,

    with the feet foremost, Plin. 10, 53, 74, § 149:

    ad homines nascendos vim hujus numeri (septenarii) pertinere,

    to the formation of man in the womb, Gell. 3, 10, 7:

    homo nascitur ad laborem,

    i. e. it is his nature to suffer it, Vulg. Job, 5, 7.—
    B.
    Transf., to rise, take beginning, derive origin, spring forth, grow, be found: O fortunatam natam me consule Romam, Cic. ap. Quint. 11, 1, 24; and ap. Juv. 10, 122:

    humi nascentia fraga,

    Verg. E. 3, 92:

    cum nata fuerint folia,

    Vulg. Marc. 13, 28:

    nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus,

    is found, produced, Caes. B. G. 5, 12:

    onyx nascitur circa Thebas Aegyptias,

    Plin. 36, 8, 12, § 61:

    ex palude nascitur amnis,

    rises, id. 36, 26, 65, § 190:

    nascere, praeque diem veniens age, Lucifer, almum,

    rise, Verg. E. 8, 17:

    unde nigerrimus Auster Nascitur,

    id. G. 3, 278:

    nascens luna,

    Hor. C. 3, 23, 2; id. S. 2, 4, 30:

    nascentia templa,

    newly built, Mart. 6, 4, 3:

    Circaeis nata forent an Lucrinum ad saxum... ostrea,

    Juv. 4, 140.— To rise, be formed (of a hill):

    ab eo flumine collis nascebatur,

    Caes. B. G. 2, 18; cf.:

    nascitur altera moles,

    Sil. 3, 530. —
    II.
    Trop.
    A.
    To arise, spring forth, proceed from, be produced:

    scribes ad me, ut mihi nascatur epistulae argumentum,

    Cic. Fam. 16, 22, 2:

    nulla tam detestabilis pestis est, quae non homini ab homine nascatur,

    id. Off. 2, 5, 16:

    fateor ea me studiose secutum ex quibus vera gloria nasci posset,

    id. Fam. 15, 4, 13:

    facinus natum a cupiditate,

    id. Verr. 2, 2, 34, § 82; id. Font. 16, 37:

    visus ei dicitur draco... dicere quo illa loci nasceretur,

    id. Div. 2, 66, 135:

    strumae nascuntur maxime in cervice,

    Cels. 5, 28, 7; 7, 12, 1 fin.; 7, 6, 4 fin.:

    onychem in Arabiae tantum montibus nasci putavere,

    Plin. 36, 7, 12, § 59:

    frumenta nata sunt,

    Cic. Verr. 2, 3, 63, § 147:

    ex quo uno haec omnia nata et profecta esse concedit,

    id. Quint. 28, 85; id. Agr 2, 33, 90:

    profectio nata a timore defectionis,

    Caes. B. G. 7, 43:

    querelae verae nascuntur pectore ab imo,

    Cat. 64, 198:

    omnis obligatio vel ex contractu nascitur vel ex delicto,

    Gai. Inst. 3, 88 sq. —With ut:

    ex hoc nascitur ut,

    hence it follows that, Cic. Fin. 3, 19, 63; Sen. Ep. 74, 11.—
    B.
    Esp., of the spiritual renewal of a religious experience, to be regenerated, born again (eccl. Lat.):

    quod natum est ex spiritu, spiritus est,

    Vulg. Johan. 3, 6:

    nasci denuo,

    id. ib. 3, 7:

    natus ex Deo,

    id. 1 Johan. 3, 9, etc.—Hence, P. a.
    A.
    nascens, entis, arising, beginning, nascent, infant, immature:

    ante Periclem et Thucydidem, qui non nascentibus Athenis, sed jam adultis fuerunt, littera nulla est, etc.,

    Cic. Brut. 7, 27:

    eloquentiam pueris induunt adhuc nascentibus,

    Petr. 4:

    (vitulus) vexat nascenti robora cornu,

    Juv. 12, 9.—
    2.
    Subst.: nascentia, ĭum, n., organic bodies, esp. plants, Vitr. 5, 1, 3; 5, 8, 1.—
    B.
    nātus, a, um, P. a., born; hence,
    1.
    Subst.: nātus ( gnātus), i, m., a son; and nāta ( gnāta), ae, f. (dat. and abl. pl. natabus, where ambiguity is to be avoided, Plaut. ap. Prisc. p. 733 P.; Inscr. Orell. 7421; Phocas, p. 1707 P.; v. Neue, Formenl. 1, p. 29), a daughter; in plur.: nati (gnati), children, offspring:

    caritas, quae est inter natos et parentes,

    Cic. Lael. 8, 27:

    bellum prope inter parentes natosque,

    Liv. 1, 23, 1; cf. id. 5, 40, 3:

    cum pecore et gnatis,

    Hor. S. 2, 2, 115:

    et trepidae matres pressere ad pectora natos,

    Verg. A. 7, 518: mihi ausculta, nate, pueros jube cremarier, Enn. [p. 1188] ap. Non. 246, 11 (Trag. v. 329 Vahl.); Hor. S. 1, 3, 43:

    natam conlocare alicui,

    Plaut. Aul. Arg. 1, 15: o gnata, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 46 Vahl.):

    si quis gnatam pro mutā devovet agnā,

    Hor. S. 2, 3, 219; cf. id. ib. 2, 3, 199: Hectoris natum de muro jactarier, Enn. ap. Varr. L. L. 10, § 70 Müll. (Trag. v. 130 Vahl.); so, Nerei natae, id. ap. Prisc. p. 733 P. (Trag. v. 135 Vahl.):

    maxima natarum Priami,

    Verg. A. 1, 654; Ov. M. 13, 661.—Esp. in the phrase natus nemo, not a human being, nobody (Plautine for nemo mortalis):

    tamquam si natus nemo in aedibus habitet,

    Plaut. Most. 2, 1, 55 Lorenz ad loc.; id. ib. 2, 2, 20:

    nato nemini,

    id. Cas. 2, 4, 15; id. Ps. 1, 3, 63.—
    2.
    Adj.
    a.
    Natus alicui rei or ad aliquam rem, born, made, destined, designed, intended, produced by nature for any thing.
    (α).
    With dat. (class.):

    me credo huic esse natum rei, ferundis miseriis,

    Ter. Ad. 4, 2, 6:

    non sibi se soli natum meminerit, sed patriae, sed suis,

    Cic. Fin. 2, 14, 45:

    natus huic imperio,

    id. Cael. 24, 59:

    gurges atque helluo natus abdomini suo, non laudi atque gloriae,

    id. Pis. 17, 41:

    Judaei et Syri, nationes natae servituti,

    id. Prov. Cons. 5, 10. —
    (β).
    With ad (class.):

    vir ad omnia summa natus,

    Cic. Brut. 68, 239:

    natus ad haec tempora,

    id. Phil. 12, 4, 9:

    ad dicendum natus aptusque,

    id. de Or. 1, 22, 99:

    ad haudem et ad decus nati, suscepti, instituti sumus,

    id. Fin. 5, 22, 63:

    ad hoc unum natus,

    id. Or. 28, 99:

    ut ad cursum equus, ad arandum bos, ad indagandum canis, sic homo ad intellegendum et agendum natus est,

    id. Fin. 2, 13, 40:

    natus ad sacra Cithaeron,

    Ov. M. 2, 223:

    canor mulcendas natus ad aures,

    id. ib. 5, 561.—
    (γ).
    With inf. ( poet.):

    quid meruere boves, animal... natum tolerare labores,

    Ov. M. 15, 120: sentes tantummodo laedere natae, id. de Nuce, 113.—
    (δ).
    With in and acc. ( poet.):

    nati in usum laetitiae scyphi,

    Hor. C. 1, 27, 1; Ov. M. 14, 99; 15, 117.—
    (ε).
    With propter (rare):

    apros, animal propter convivia natum,

    Juv. 1, 141.—
    b.
    Formed or constituted by nature in any manner:

    alius ager bene natus, alius male,

    Varr. R. R. 1, 6, 1:

    sarmenta male nata,

    Col. 4, 24, 7:

    ita natus locus est,

    Liv. 9, 2:

    inculti versūs et male nati,

    Hor. Ep. 2, 1, 233.—
    (β).
    Pro re natā, or (ante- and post-class.) e re natā, under the present circumstances, according to the state of affairs, as matters are:

    ut in his pro re natā non incommode possint esse,

    Cic. Att. 7, 14, 3:

    Antonii colloquium cum heroibus nostris pro re natā non incommodum,

    id. ib. 14, 6, 1;

    7, 8, 2: e re natā melius fieri haud potuit, quam factum est,

    Ter. Ad. 3, 1, 8; App. M. 4, p. 143, 38.—
    c.
    With a specification of time, so old, of the age of, etc.:

    eques Romanus annos prope XC. natus,

    Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62:

    annos natus unum et viginti,

    id. de Or. 3, 20, 74:

    cum annos ad quinquaginta natus esset,

    id. Clu. 40, 110:

    cum quinque et viginti natus annos dominatum occupavisset,

    id. Tusc. 5, 20, 57:

    Cato annos quinque et octoginta natus excessit e vitā,

    id. Brut. 20, 80; in inscr. ANNORVM NATVS, etc., Inscr. Mon. Scip. n. 7;

    Inscr. Marini Atti, p. 564.— Sometimes, in order to specify the age more exactly, major or minor, without or with quam, is added: annos nata est sedecim non major,

    Ter. Eun. 3, 3, 23:

    minor quinque et viginti annis natus,

    Nep. Han. 3, 2:

    minor triginta annis natus,

    Cic. Verr. 2, 2, 49, § 122:

    homo annos natus major quadraginta,

    over forty years old, Cic. Rosc. Am. 14, 49:

    Dionysius major annos sexaginta natus decessit,

    Nep. Reg. 2, 3:

    cum liberis majoribus quam quindecim annos natis,

    Liv. 45, 32, 3:

    minorem quam annos sex, majorem quam annos decem natam, negarunt capi fas esse,

    Gell. 1, 12, 1.—For major, minor, sometimes with plus, minus (ante-class.):

    plus triginta annis natus sim,

    Plaut. Men. 3, 1, 1:

    annos sexaginta natus es aut plus,

    Ter. Heaut. 1, 1, 11; cf.:

    non amplius novem annos natus,

    Nep. Han. 2, 3.— Act. collat. form: nasco, ĕre, to be born, etc.:

    ubi germen nascere coeperit,

    Cato, R. R. 151 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > nascor

См. также в других словарях:

  • Servius Tullius — was the sixth legendary king of ancient Rome, and the second king of the Etruscan dynasty. The traditional dates of his reign are 578 535 BC. Described in one account as originally a slave, he is said to have married a daughter of Lucius… …   Wikipedia

  • Servius Tullius — /serr vee euhs tul ee euhs/ the legendary sixth king of ancient Rome who built the city walls and whose accession to the throne was prophesied by and secured with the help of Tanaquil, the widow of the previous king: assassinated by his daughter… …   Universalium

  • Servius Tullius — /serr vee euhs tul ee euhs/ the legendary sixth king of ancient Rome who built the city walls and whose accession to the throne was prophesied by and secured with the help of Tanaquil, the widow of the previous king: assassinated by his daughter… …   Useful english dictionary

  • Rome — • The significance of Rome lies primarily in the fact that it is the city of the pope Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Rome     Rome     † …   Catholic encyclopedia

  • Porta Collina — Coordinates: 41°54′26.42″N 12°29′55.37″E / 41.9073389°N 12.4987139°E / 41.9073389; 12.4987139 The Colline Gate ( …   Wikipedia

  • ancient Rome — ▪ ancient state, Europe, Africa, and Asia Introduction       the state centred on the city of Rome. This article discusses the period from the founding of the city and the regal period, which began in 753 BC, through the events leading to the… …   Universalium

  • Roman Kingdom — This article is about the VIII–VI century BC government of Rome. For other uses, see Roman Kingdom (disambiguation). Roman Kingdom Regnum Romanum 753 BC–509 BC …   Wikipedia

  • Religion in ancient Rome — Ancient Roman religion Marcus Aurelius (head covered) sacrificing at the Temple of Jupiter …   Wikipedia

  • Vulcan (mythology) — Vulcan wearing the exomis (tunic) and pilos (conical hat), Roman bronze, c. 1st century AD Ancient Roman re …   Wikipedia

  • Octavia (gens) — The gens Octavia was a plebeian family at Rome, which was raised to patrician status by Caesar during the 1st century BC The first member of the gens to achieve prominence was Gnaeus Octavius Rufus, quaestor circa 230 BC. Over the following two… …   Wikipedia

  • Glossary of ancient Roman religion — This is an incomplete list, which may never be able to satisfy particular standards for completeness. You can help by expanding it with reliably sourced entries. Ancient Roman religion …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»